DBA یا دکتری مدیریت کسب‌‎و‌کار چیست؟

رشته DBA یکی از دوره‌های تحصیلی مهم برای مدیران مشتاق به بهبود کسب و کار است. مدیرانی که به کشف و رفع بحران‌های سازمان خود علاقه‌مند هستند؛ می‌توانند در دوره‌های مدیریت کسب‌و‌کار شرکت کنند. مدیران موفق با گذراندن این دوره یاد می‌گیرند که برای مشکلات جدید کاری راه‌حل‌های منطقی پیدا کنند.

با گذر زمان و پیشرفت جوامع شیوه مدیریت نیز تغییر کرده است. به‌همین دلیل افراد برای بهبود کسب‌وکار خود با گذراندن این دوره می‌توانند، دانش مدیریتی خود را به‌روز کنند. وجه تمایز مدیران موفق گذراندن دوره‌های مدیریت حرفه‌ای کسب‌وکار است.

پس از گذراندن این دوره مهم نه تنها مهارت شغلی افراد ارتقا میابد، بلکه رشد شخصی و سازمانی نیز اتفاق می‌افتد. همچنین مدیریت سازمان بر اساس اصول روز مدیریتی را آموزش می‌دهد. با ما همراه باشید تا در ادامه به این سوال که DBA چیست و دکتری مدیریت کسب‌وکار یعنی چه پاسخ دهیم.

DBA چیست؟ 

به دکتری حرفه‌ای مدیریت کسب‌وکار به اختصار DBA گفته می‌شود. در دوره DBA دانش علمی و عملی (اجرای دانش آموخته شده) فرد را در راستای مدیریت صحیح در محل کار آماده می‌کند. این دوره با هدف آموزش اصول مدیریتی سطح بالا به مدیران و شیوه اجرای این اصول در سازمان‌ها برگزار می‌شود.

همچنین مدیران در این دوره یاد می‌گیرند که چگونه روش‌های قدیمی و سنتی مدیریت را حذف و روش‌های جدید را جایگزین کنند. افراد با شرکت در دوره دکتری مدیریت کسب‌وکار یاد می‌گیرند که چگونه شرکتی سازمان یافته بسازند و به رهبری آن بپردازند. مدیریت درست کسب‌وکار یکی از مهم‌ترین شرایط احراز و استخدام یک مدیر است که با شرکت در این دوره‌ها می‌توان به آن رسید.

DBA مخفف چیست و از کجا شروع شده است؟

DBA مخفف کلمه انگلیسی Doctorate of Business Administration محسوب می‌شود. معنی فارسی این کلمه دکتری مدیریت کسب‌وکار است. اگر بخواهیم این کلمه را ریشه‌یابی کنیم و به گذشته برگردیم می‌توان آن را در اوایل قرن بیستم ردیابی کنیم. در قرن بیستم آموزش کسب‌وکار به عنوان یک رشته مستقل در دانشگاه به رسمیت شناخته شده است.

علت ایجاد این رشته در مقطع دکتری افزایش تقاضا برای آموزش پیشرفته کسب‌وکار و تحقیقات در این زمینه محسوب می‌شود. اولین بار این رشته در دانشکده مدیریت بازرگانی هاروارد که امروزه با نام مدرسه بازرگانی هاروارد شناخته می‌شود معرفی شده است.

این دانشکده مدرک دکتری علوم تجاری یا DCS را در سال 1920 معرفی کرد و پس از آن نوبت به معرفی DBA رسید. هدف از DCS تربیت دانشمندان و مدیرانی بود که از طریق تحقیقات بتوانند اصول تئوری را در محیط کسب‌وکار جامه عمل بپوشانند.

تفاوت DBA با PHD و MBA

تا زمانی که PHD هست آیا مدرک DBA اعتبار دارد؟ فایده دریافت این مدرک چیست؟ این رشته در کشور ما شناخته شده نیست به همین دلیل سوالات زیادی در ذهن مردم درباره آن شکل می‌گیرد. مشکلات در محیط کار بسیار وسیع‌تر از صفحات کتاب و سوالات امتحانی هستند. مدرک DBA به مدیران برای حل مشکلات واقعی خود محیط سازمان کمک می‌کند؛ زیرا یک دوره عملی و کاربردی است.

بالاترین سطح مدرک در دنیای تجارت مدرک دکتری مدیریت کسب‌وکار محسوب می‌شود. کسانی که به سراغ این مدرک می‌روند قبلا دوره MBA خود را به پایان رسانده‌اند. در همین راستا گام بعدی را در راستای حرفه‌ای‌تر شدن بر می‌دارند و وارد دوره DBA می‌شوند. این دوره یک فرصت جدید برای ایجاد دانش، جدا شدن از محیط دانشگاه و حرفه‌ای شدن در محیط کسب‌وکار برای افراد ایجاد می‌کند. در ادامه با برخی از مهم‌ترین تفاوت‌های DBA با PHD و MBA آشنا خواهید شد.

تفاوت DBA و PHD

تفاوت اساسی میان DBA و PHD در گرفتن مدرک است. می‌توان در جواب این سوال که تفاوت PHD و DBA چیست؟ گفت که DBA عمل‌گرا و PHD تحقیق محور محسوب می‎‌شود. اگر قرار باشد ملموس‌تر به این دو اشاره شود؛ می‌توان گفت که:

• PHD برای افرادی مناسب است که علاقه دارند در حوزه کاری خود برای حل یک مشکل عملی راه حل ارائه بدهند. افرادی که برای دریافت مدرک PHD  داوطلب می‌شوند، در نهایت به مرحله استادی دانشگاه به‌صورت تمام وقت می‌رسند. همچنین اهداف آن‌ها در تحقیقات و ارائه مقالات خلاصه می‌شود. این افراد معمولا سنی کمتر از 30 دارند و تجربه کاری در یک محیط تجاری را ندارند.
• DBA برای افرادی مناسب است که برای مشکلات عملی در شرکت خود به دنبال راه حل می‌گردند. افرادی که برای مدرک DBA اقدام می‌کنند در جامعه تجاری با‌تجربه هستند و سال‌ها در این حوزه فعالیت داشته‌اند. این افراد می‌خواهند تا با گذراندن این دوره خود را از دیگر مدیران متمایز کنند. همچنین با علاقه‌ای که به کار علمی دارند با انجام پایان‌نامه تحصیلی می‌توانند از فواید دانش خود در محیط کسب بهره ببرند.

به‌طور کلی دانشجویان PHD نظریه ارائه می‌دهند و دانشجویان دکتری مدیریت کسب‌وکار در موقعیت‌های تجاری آن‌ها اجرا می‌کنند.

تفاوت DBA و MBA

کارشناسی ارشد مدیریت بازرگانی نسبت به DBA یک مدرک عمومی محسوب می‌شود که رویکرد علمی دارد. مدرک MBA برای افرادی کاربردی است که در کسب‌وکار خود متخصص هستند و نیاز به درک بهتر تئوری‌های به‌روز مربوط به حوزه خود را دارند. افراد در این رشته مهارت‌های لازم برای حل مشکلات خود را یاد می‌گیرند.

همچنین برای تدوین برنامه‌های توسعه کسب‌وکار خود آموزش می‌بینند. پس از این آموزش می‌توانند، بهترین و کاربردی‌ترین روش‌ها را برای سودآوری تجارت انتخاب کنند. داشتن مدرک دکتری مدیریت کسب‌وکار به متخصصان و فعالان حوزه تجارت این اجازه را می‌دهد که با افزایش دانش و استفاده از روش‌های جدید کسب‌وکار خود را گسترش دهند.

در کلاس‌های آموزشی دوره DBA دانشجویان برای خلق دانش جدید از طریق تحقیقات و انتشار آن‌ها آموزش می‌بینند. تحقیقات در این دوره از طریق مجلات دانشگاهی که شامل تئوری‌های مربوط به MBA هستند، انجام می‌شوند. این مدرک برای افرادی کاربردی است که به جای تمرکز روی چگونگی ایجاد سود به درک اینکه سود از کجا آمده اهمیت می‌دهند.

Post DBA چیست؟

طبق دسته‌بندی‌های انجام شده در حوزه رشته‌های مدیریت کسب‌وکار مدرک Post DBA نسبت به مدرک DBA در سطح بالاتری قرار می‌گیرد. در واقع یک دوره عالی مدیریت حرفه‌ای کسب‌وکار با هدف توانمند‌سازی مدیران است. این دوره می‌تواند به فعالیت‌های اقتصادی و تولیدی در بخش‌های دولتی و خصوصی رونق ببخشد. گذراندن این دوره به تمامی فارغ التحصیلان مقطع دکتری و افراد علاقه‌مند در این زمینه توصیه می‌شود.

فارغ التحصیلان دکتری به کسب اطلاعات علمی در زمینه مدیریت علاقه‌مند هستند و می‌توان گفت کسب مدرک Post DBA برای این افراد ضروری است. همچنین با کسب این مدرک می‌توانند دانش خود را به‌روز کنند. علاوه‌بر این با برخی مسائل به شرح زیر آشنا می‌شوند.

• ایده‌پردازی
• بازاریابی
• تامین منابع
• تولید و عرضه 
• امور مالی
• طراحی
• فناوری اطلاعات
• برنامه‌ریزی

به‌طور کلی می‌توان گفت که یک دوره مدیریت حرفه‌ای برای فرآیندهای سازمانی در سطح عالی است. برنامه فوق دکتری مدیریت کسب‌وکار بر اساس توسعه دانش مدیران و متخصصان در حوزه تجارت و گسترش علم و مهارت‌های مدیریتی طراحی می‌شود. پس از گذراندن این دوره افراد می‎‌توانند نقش یک رهبر اساسی را داشته باشند.

مدرک Post DBA برای کسانی مناسب است که به‌دنبال کمک برای پیشرفت عملکرد یک سازمان در دنیای تجارت و رقابت هستند. مدرک فوق دکتری مدیریت کسب‌وکار از مدرک دکتری مدیریت کسب‌وکار یک درجه بالاتر است. در همین راستا به دانشمندان اجازه می‌دهد تا در چند زمینه مهم مدیریت و کسب‌وکار تحقیق و یک پایه جدید از دانش عملی و تئوری در این زمینه خلق کنند.

گرایش‌های دکتری مدیریت کسب‌وکار

رشته‌های دکتری مدیریت کسب‌وکار یا همان DBA و کارشناسی ارشد مدیریت کسب‌وکار که با نام MBA شناخته می‌شود، در یک راستا هستند. به‌همین دلیل گرایش‌های جذاب رشته DBA ممکن است به گرایش‌های کاربردی رشته MBA شباهت داشته باشد. همچنین در چند مورد احتمال دارد که مشابه به‌نظ برسد. کسانی که به گرایش‌های MBA علاقه‌مند باشند، نسبت به گرایش‌های دکتری این مقطع نیز علاقه‌مند می‌شوند. برخی از انواع گرایش‌های مربوط به DBA عبارتند از:

• تجارت الکترونیک
• مدیریت جامع راهبردی
• فناوری اطلاعات یا همان IT
• بازرگانی
• بازاریابی
• مالی

تمامی گرایش‌ها می‌توانند بهترین باشند و این برای هر فرد متفاوت است. در زمان انتخاب گرایش ابتدا باید هدف از گذراندن آن مشخص شود. سپس فرد باید انتظارات خود از گرفتن این مدرک و مهارت‌ها و توانایی‌های خود را در نظر بگیرد. در نتیجه می‌تواند یک انتخاب درست داشته باشد و با علاقه مراحل تحصیلی خود را بگذارند.

مزایای گذراندن دوره‌های DBA

شما هر‌چه بیشتر به‌عنوان یک مدیر تلاش و پژوهش کنید تا تجربیات جدیدی در شرایط مهم سیاسی و اقتصادی به‌دست بیاورید، در این بازی رشد کرده و برنده هستید. اگر آماده ورود به دنیای واقعی و پر فراز و نشیب کسب‌وکار و تجارت امروزی باشید، شرکت در دوره‌ DBA می‌تواند مزایای بسیار زیادی برای شما داشته باشد. برخی از این مزایا عبارتند از:

• رسیدن به حقوق و مزایای بالاتر
• تاسیس شرکت و خود اشتغالی (مدیر خود بودن)
• افزایش انعطاف پذیری با شرایط کاری و کارمندان
• افزایش دانش مدیریتی
• توسعه مهارت‌های ارتباطی در حوزه تجارت
• رسیدن به تفکر استراتژیک
• افزایش توانایی مدیریت زمان
• داشتن ارتباطات با کیفیت‌تر
• ایجاد کنجکاوی برای حل مسائل مختلف
  افزایش انضباط فردی
  مدیریت مسائل مالی به نحو احسنت
  رسیدن به تفکر خارج از چارچوب و خلاقیت بیشتر 
  گسترش جهان‌بینی
  به رسمیت شناخته شدن مدرک به صورت جهانی

پیشرفت شما در این حوزه مستلزم این است که شما مدرک خود را از موسسه معتبر و دارای مجوز از وزارت علوم دریافت کرده باشید. همچنین می‌توانید از این مدرک برای مهاجرت به کشورهای مختلف از جمله کانادا استفاده کنید. 

شرکت در دوره دکتری مدیریت کسب‌وکار به‌عنوان یک روش پربازده برای افزایش دانش مدرن مدیریتی سازمان‌های مختلف استفاده می‌شود. امروزه تقاضا برای شرکت در این دوره‌های مدیریتی بسیار افزایش یافته است. به‌همین منظور این دوره در موسسات مختلفی از جمله موسسه تک استاد برگزار می‌شود.

کسانی که به بهبود آینده شغلی خود فکر می‌کنند، شرکت در دوره‌های DBA می‌تواند برای آن‌ها قدم گذاشتن به پله‌های پیشرفت را تضمین کند. پس از پایان دوره به تمام کسانی که در این دوره شرکت داشته‌اند مدارکی اعطا خواهد شد. با‌توجه به آموزش‌هایی که در این دوره داده می‌شود، فرصت‌های شغلی خوبی برای دارندگان مدرک این دوره وجود دارد.

این افراد می‌توانند با در نظر گرفتن علاقه خود در حوزه مدیریت در شرکت‌های دولتی، خصوصی و سازمان‌های غیرانتفاعی مشغول به کار شوند. همچنین می‌توانند به تدریس در رشته‌های مدیریت مالی، کسب‌وکار و حتی اقتصاد بپردازند. علاوه‌براین تهیه طرح‌های بزرگ تجاری و تحلیل‌گری مالی از موقعیت‌های بسیار خوب این حوزه محسوب می‌شوند.

مهارت‌های دانشجویان دکتری مدیریت کسب‌وکار چیست؟

تمرکز اصلی دانشجویان در دوره دکتری مدیریت کسب‌وکار بر بالا بردن انگیزه‌های کارمندان در جهت بهتر کار کردن آن‌ها است. همچنین با شناسایی نقاط ضعف مدیریت انگیزه را به کارمندان بر می‌گردانند. در این دوره دانشجو ابتدا موضوع را طرح می‌کند و سپس با ترکیبی از نظریه‌ها برای بررسی موضوع و حل مشکل برنامه می‌ریزد.

اگر در طول دوره دانشجو نتواند یه راه‌کار موثر ارائه بدهد، باید به اول برگشته و موضوع را طبق نظریه دیگری بررسی کند. افرادی که در این دوره مشغول به تحصیل می‌شوند، رده سنی بیشتری نسبت به دانشجویان دکتری دارند. دانشجویان دوره دکتری مدیریت کسب‌وکار با سال‌ها تجربه کاری و با انگیزه بسیار قوی به امید پیشرفت در کسب‌وکار خود در این دوره ثبت‌نام می‌کنند.

در پایان

حالا که تا انتهای مقاله با ما همراه بوده‌اید، مجدد به جواب اولین سوال یعنی DBA چیست فکر کنید. در این‌جا می‌توانید بگویید که تنها یک مدرک تحصیلی و یک مسیر علمی و با تکیه بر دانش بدون مهارت نیست. همچنین شما می‌دانید که شرکت در دوره‌های دکتری مدیریت کسب‌وکار بینش شما را در مورد موضوعات تجاری در دنیای واقعی و پیدا کردن راه‌حل برای آن‌ها تغییر می‌دهد. مهم‌ترین نکته این است که شرکت در این دوره و دریافت مدرک به‌تنهایی کافی نیست.

پس از شرکت در این دوره شما باید دانش خود را به‌روز نگه‌دارید تا موضوعاتی که یادگرفته‌اید را فراموش نکنید. همچنین باید از مهارت‌های خود در جهت ارتقا اعتبار و حرفه خود استفاده کنید. رشد سازمان شما به مهارت‌ها و دانش شما وابسته است. شرکت در دوره و گرفتن مدرک دکتری مدیریت کسب‌وکار پایان کار شما نیست و این رشته به شدت پویا است.