کتاب دکتر جکیل و آقای هاید
دکتر جکیل و آقای هاید (Strange Case of Dr Jekyll and Mr Hyde) نام رمان کوتاهی از رابرت لویی استیونسن (Robert Louis Stevenson) است که به مکافات یک شخصیت صاحب‌نام؛ اما دوپاره اشاره می‌کند؛ کتابی که به‌واسطهٔ موفقیت و شهرتی که به‌دست‌آورد، امروزه به‌عنوان یکی‌از درخشان‌ترین آثار ادبیات گوتیک شمرده می‌شود.
جالب است بدانید که استیونسن این کتاب تمثیلی را پس‌از یک کابوس به رشتهٔ تحریر درآورد. در کتاب دکتر جکیل و آقای هاید نویسنده داستان دوگانگی یک شخصیت را روایت کرده که گاهی اوقات به ورطهٔ کارهای شیطانی وارد می‌شود. رابرت لویی استیونسن (Robert Louis Stevenson) دربارهٔ این موضوع گفته‌ای دارد:
برای مدت مدیدی به‌دنبال روایت داستانی با چنین درون‌مایه‌ای بودم؛ داستانی که پتانسیلِ روایتِ درستِ اتفاقاتِ پیرامونِ یک شخصیت دوپاره را داشته باشد و بتواند ذهن هر موجود زنده‌ای را به‌خود درگیر کند.
مشهورترین کتاب استیونسن که ما آن را در ایران با نام دکتر جکیل و آقای هاید می‌شناسیم، به‌عنوان یک داستان گوتیک برای بازار کریسمس نوشته شد. طبق گفتهٔ نویسندهٔ این اثر، او کتاب موردبحث را طی شش هفته در پاییز سال 1885 نوشت؛ روایتی که از دلِ یک کابوس تب‌دار در دوران نقاهت پس‌از بیماری‌اش بیرون آمده‌است. این کتاب کوتاه تا ژانویهٔ 1886 در بازار عرضه نشد؛ زیرا طبق آنچه که روایت شده، همسر استیونسن پس‌از مطالعهٔ نسخهٔ اولیه به‌شدت از بابت روایت بیمارگونهٔ داستان شوکه شده و به سوزاندن این نسخه و بازنویسی داستان اصرار زیادی ورزیده‌است. بااین‌وجود طولی نکشید که استیونسن باری‌دیگر داستان دکتر جکیل و آقای هاید را با برخی اصلاحات، از نو نوشت تا با انتشار آن در بازار، شاهد یک مؤفقیت بزرگ و مهم باشیم. محبوبیت کتاب دکتر جکیل و آقای هاید به‌اندازه‌ای افزایش پیدا کرد که تا مدت‌ها شاهد قرارگیری این کتاب در صدر فهرست پرفروش‌ترین کتاب‌های جهان بودیم. دربارهٔ مؤفقیت کتاب موردبحث همین کافی‌ست که پس‌از انتشار این اثر، اصطلاح جدیدی باعنوان «جکیل و هاید» وارد زبان انگلیسی شد که به توصیف یک شخصیت دوپاره اشاره می‌کند. در ادامه با معرفی کتاب دکتر جکیل و آقای هاید با بوکارو همراه باشید.
فهرست مطالب
دربارهٔ رابرت لویی استیونسن
رابرت لویی استیونسن، رمان و مقاله‌نویس و شاعر اسکاتلندی، در سال 1850 میلادی در ادینبورو به‌دنیا آمدو در سال 1894 چشم از جهان فروبست. پدرش مهندس راه‌وساختمان بود و دوست داشت که پسرش، حرفه‌ای او را دنبال کند. به‌همین‌دلیل، رابرت پس‌از پایان تحصیلات ابتدایی، به‌توصیهٔ پدر، در رشتهٔ مهندسی دانشگاه ادینبورو شروع‌به تحصیل کرد.
اما بعدها سر به شورش برداشته و رشته‌اش را تغییر داد و حقوق خواند و حتی مدتی هم وکیل‌مدافع شد. وقتی شانزده‌ساله شد، نخستین مقاله‌اش را در مجلهٔ دانشگاه ادینبورو منتشر کرد. چندی بعد به بیماری سل مبتلا شد که تا آخر عمر از این بیماری رنج می‌برد. به‌همین‌دلیل هم بیشتر وقت‌ها برای اینکه سلاکتی‌اش را بازیابد در سفر بود و در طول عمرش به بلژیک، فرانسه، آمریکا و چند کشور دیگر سفر کرد. در سال 1880، دوباره به آمریکا رفت و با زنی مسن‌تر از خود به‌نام فنی آزبورن که از شوهرش طلاق گرفته بود، ازدواج کرد و در همین سال با همسرش به اسکاتلند برگشت.
در این زمان با اینکه به‌شدت از بیماری سل رنج می‌برد، هم‌چنان به نوشتن مقاله، داستان‌های گوتاه، سفرنامه، شرح حال و رمان و انتشار آن‌ها ادامه داد. وی با انتشار رمان جزیره گنج در سال 1883، آوازه و شهرتش همه‌جا پیچید. سه‌سال بعد هم رمان دکتر جکیل و آقای هاید را به‌همراه چند رمان دیگر منتشر کرد و نام خود را به‌عنوان رمان‌نویسی برجسته به‌ثبت رساند. در سال 1881 برای به‌دست‌آوردن سلامت جسمی‌اش به اقیانوس آرام سفر کرد و با همسر، ناپسری و نادختری‌اش در جزیرهٔ سموآ زندگی تازه‌ای را شروع کرد. با اینکه حالش در این جزیره تاحدودی بهتر شده بود، اما هنوز آخرین رمان خود (رمانی که خود وی شاهکار می‌دانست) با نام آب‌بند هرمیتسن را به‌پایان نرسانده بود که سکتهٔ مغزی کرد و بدرود حیات گفت.
رمان کوتاه دکتر جکیل و آقای هاید که در سال 1886 منتشر شد، یکی‌از مشهورترین رمان‌های استیونسن است. این رمان که نوعی آسیب‌شناسی روانی یک شخصیت دوپاره است، بلافاصله بعد از انتشار با استقبال زیاد خوانندگان و منتقدان روبه‌رو شد (در عرض سه – چهارسال، بیش‌از 250هزار نسخه از این کتاب به فروش رفت؛ مقداری که در آن دوران تیراژ بالایی محسوب می‌شد) و به زبان‌های مختلف در سراسر جهان ترجمه شد.
یک‌سال بعد از انتشار آن هم نمایشنامه‌ای که از آن اقتباس شده بود، در لندن و آمریکا روی صحنه رفت و بعدها فیلم‌ها و سریال‌های زیادی از روی کتاب یادشده ساخته شد. این اثر به نوشتهٔ خود استیونسن، در یکی‌از کابوس‌هایش دربارهٔ خیر و شر به ذهنش رسیده‌است. سپس آن را نوشت و چون خوشش نیامد، دست‌نوشته‌هایش را سوزاند؛ اما باری‌دیگر آن را سه‌روزه نوشت و منتشر کرد.
دربارهٔ داستان دکتر جکیل و آقای هاید
کتاب دکتر جکیل و آقای هاید ماجرای یک دکتر برجسته در لندن را روایت می‌کند؛ مردی 50ساله با بعضی‌از خصوصیات موذیانه و شیطنت‌آمیز که بعضاً شخصیت وی را در جدال بین خوب و بد قرار می‌دهد؛ جدالی که درنهایت دکتر جکیل را به شخصیتی دوپاره بدل می‌سازد. بااین‌حال طولی نمی‌کشد که پای شخصیت جدیدی به‌اسم «هاید» به داستان باز می‌شود؛ شخصیتی که در میان شهروندان لندن به شرارت و بدطینتی شهره است.
حضور هاید در خانهٔ دکتر جکیل که یکی‌از شخصیت محترم شهر برشمرده می‌شود، بدگمانی بسیاری از دوستان این دکتر را برمی‌انگیزد؛ دوستانی که این‌روزها به‌دلیل فاصله‌ای که دکتر جکیل از آن‌ها گرفته، کمتر وی را می‌بینند. دیری نمی‌پاید که وکیل دکتر جکیل، یعنی آقای اترسون تصادفی به رازی وحشتناک پی می‌برد. هایدِ نفرت‌انگیز مرتکب قتل می‌شود و حتی چک بی‌محلی با امضای دکتر جکیل می‌کشد؛ اتفاقاتی که به‌باور اترسون، قطعاً درنهایت به قتل دکتر جکیل توسط هاید منتهی خواهد شد.
دکتر جکیل و آقای هاید به‌نوعی آسیب‌شناسی یک شخصیت دوپاره را بررسی می‌کند؛ کتابی که به‌سبب سبک متفاوت در پرداختن به داستان، به‌سرعت به چاپ‌های متعددی رسید. یک سال پس‌از انتشارش نمایشنامه‌ای براساس آن در انگلستان و آمریکا روی صحنه رفت و بعدها فیلم‌ها و سریال‌های بسیاری نیز از آن ساخته شد.
کتاب دکتر جکیل و آقای هاید مناسب چه کسانی است؟
- اگر به داستان‌های رمزآلود علاقه دارید، کتاب موربحث برایتان جذاب خواهد بود.
- اگر پرداختن به مسائل روانشناختی را در قالب کتاب‌های رمان می‌پسندید، کتاب دکتر جکیل و آقای هاید محتوای ارزشمندی برای عرضه دارد.
- اگر به روایت‌های سرراست و بی‌ابهام علاقه‌مندید، مجذوب سبک نوشتار نویسنده این کتاب خواهید شد.
بیشتر بخوانید:
منبع: مجله بوکارو